George Marshall
The Guardian
13 Eylül 2007, Perşembe
Neden herkes ufak tefek çabaların iklim değişimini önleyeceğine inanmaya bu kadar hevesli? Bize, kampanyayı yürütenler ve hükümet tarafından, evle ilgili “iklimi kurtarmaya yarayacak” ufak tavsiyeler veriliyor. Bunların ne tür şeyler olduğunu biliyorsunuz: naylon poşetlerinizi geri dönüşüm ile yeniden kullanın, televizyonunuzu izlemiyorken kapalı tutun, işe kendi fincanınızı getirin. Genellikle, iklim değişimine bağlı, en son ümitsiz haberlere dair az miktarda bir kavrayış var: bu haberlerin hepsinin o kadar da kadar kötü olmadığını ve bugün, bu küçük adımları uygulamanın gerçekten “bir fark yaratacağını” iddia ediyorlar.
Fakat gerçekten yaratacaklar mı? Örneğin naylon poşetleri ele alalım. Onları tekrar kullanmamız veya bunun yerine “uzun ömürlü poşetler” kullanmamız konusunda başımızın eti yeniyor. İnsanlar ise bu konu hakkında giderek hassaslaşıyor. 10 numaralı internet sitesinde onları kullanmanın önlenmesini veya vergilendirmesini talep eden sekiz adet dilekçe var, İrlanda özel bir poşet vergisi yürürlüğe koydu ve Devon’da bir kasaba onları tamamen yasakladı.
Evet, onlar iğrençler, israfa neden oluyorlar ve su kaplumbağaları için ölümcüller. Fakat iklim değişimine olan katkıları son derece az. Sıradan bir Britanyalı, yılda, bir kişinin bir yılda salabileceği ortalama 11 ton karbondioksitin yalnızca iki kilosuna eşit gelen 134 adet naylon poşet kullanıyor. Bu ise onun iklime olan tüm etkisinin beş binde birine denk geliyor.
Daha sonra, elektronik aletlerin açık bırakılması konusu var. Bu tüketici israf kültürünün ilgi çekici bir örneğidir ve bu konuya, diğerlerinin arasında, bugün çevresel tutum politikasını yayımlayan Conservative’s Quality of Life grubu tarafından saldırgan bir biçimde karşı çıkılıyor. Fakat bu, sanıldığı gibi, hiç de karbondioksit salınışının temel nedeni değildir. Sıradan bir televizyonu, bütün bir yıl boyunca açık tutmak için harcanan elektrik, 25 kilogram karbondioksitin atmosfere girmesine neden olur. Bu oran naylon poşetlerininkinden daha fazladır, ama hala çok düşük bir orandır, çünkü Britanya’daki her bir kişinin ortalama karbondioksit salınışının % 0,2 sine denk düşer.
İşte çok önemli gibi görünen bir tavsiye daha: su ısıtıcınızı doğru miktarda su ile doldurun. Hükümet bunu, 1999’daki “Kendi Payına Düşeni Yapıyor musun?” kampanyasının temel mesajlarından biri yapmıştı. Görüldüğü gibi çok küçük bir pay olduğu ortaya çıktı. Hükümetin kendi rakamlarına göre; sürekli olarak su ısıtıcılarını ağzına kadar doldurup kaynatsanız bile; bu, bir yıldaki tüm karbondioksit miktarın 100 kilogramını kurtaracak ki bu her bir kişinin gerçekleştirdiği ortalama gaz salınışının % 1 inden daha azdır.
Lütfen beni yanlış anlamayın. Bütün bu faaliyetleri daha yeşil bir yaşam şeklinin parçası olmak için gerçekleştirmeye değer. Ben de hepsini yapıyorum- dişlerimi fırçalarken musluğumu kapatıyorum, banyo suyumu paylaşıyorum, televizyonumu karanlıkta izliyorum- eğer gerekirse üç kazak birden giyiyorum. Fakat uçuşları bırakmak, iş yerine yakın ve iyi izole edilmiş bir evde yaşamak gibi karbondioksit salınışını gerçekten azaltan ciddi kararlar ile bu basit yaşam tarzı tercihleri arasında-yeşil yaşamın en önemli ilk 10 listelerinin yaptığı gibi- herhangi bir eşdeğerlilik olduğunu savunmak ciddi bir saptırmadır.
Mori anket sonuçlarına dayanarak, insanlar zaten ciddi sapkın öncelikleri alışkanlık haline getirmiş durumda. Şu anda insanların yüzde kırkı, karbondioksit salınışına oldukça az miktarda katkıda bulunan ev atıklarının geri dönüştürülmesinin, iklim değişimini engellemek için yapabilecekleri en önemli şey olduğuna inanıyor. Sadece % 10 u toplu taşıma araçlarını kullanmak ve yurtdışı tatillerini azaltmak gibi çok daha önemli hedeflerden bahsediyor.
Basit tavsiyeler, bunlara ek olarak, iklim değişiminin ciddiyetine dair daha geniş çaptaki mesajı baltalıyor. Public Policy Research enstitüsü (IPPR), iklim değişimi mesajı üzerine olan Warm Words adlı raporunda, basit faaliyetlerin “kolayca duvara kağıdına geçtiğini ve yerel, sıradan, sıkıcı, fazlasıyla anlaşılır ve göz ardı edilebilir” hale geldiğini savunuyor. IPPR özellikle “Gezegeni yok olmaktan kurtarmak için yapabileceğiniz 20 şey” gibi başlıkları onaylamıyor ve alarm niteliğindeki uyarıları gereksiz önlemlerle beraber sunmanın, insanları iklim değişimi kavramını önemsememeye, küçümsemeye ve reddetmeye ittiğini belirtiyor.
Sert olduğumu düşünmemeniz için bu konuya bir de farklı bir açıdan yaklaşın. Birinin sigaraya karşı yepyeni harika bir kampanya ile ortaya çıktığını düşünün. Mesela, akciğer kanserinden ölen insanların grafiklerini takip eden bir slogan göstersin: “Sağlıklı olmak kolay, bunun için ayda, bir sigara daha az için.”
Bir an dahi düşünmeden biliyoruz ki bu kampanya kesinlikle tutunamazdı. Amaç o kadar saçma ve görüntülerle mesaj birbiriyle o kadar alakasız ki çoğu sigara tiryakisi buna yalnızca gülüp geçerdi
Öyleyse neden duyarlı okullar, kurumlar ve yeşil gruplar-ki Live Earth sekiz saatlik bir bağış festivaliydi-böylesi etkisiz faaliyetleri desteklemekte diretiyorlar?
Onların mantıkları şöyledir: basit faaliyetler insanların dikkatini çeker ve sıradan bir aktivite sağlar. Eğer insanlara usandırıcı ve pahalı çözümler sunarsanız vazgeçeceklerdir. Onlara basit bir şeyler sunun, böylece onları istediğiniz yöne yönlendirebilirsiniz ve teoride bir sonraki adıma hazırlayabilirsiniz.
Teori böyle, fakat hatırı sayılır sayıdaki sosyal araştırma işe yaramadığını ortaya koyuyor. Çünkü çözümleri kolaylaştırmak kimsenin onları tercih edeceğini garantilemiyor. Örneğin, hükümet “Kendi Payına Düşeni Yap” kampanyasına £22 milyon harcadı ve bunun sonucunda kişisel tutumda ele avuca gelir bir değişikliğin meydana gelmediğini itiraf etti.
Ayrıca insanların, uğraştırıcı hayat tarzı değişiklikleri yapmaktan kaçınmak için basit tavsiyeleri benimsemesi olasılığı gibi daha büyük bir tehlike var. Mori geri dönüşümle, bunun bir “totem davranış”a dönüştüğünü ve “bireylerin, geri dönüşümü hayat tarzlarındaki daha büyük değişimleri gerçekleştirmek için sorumluluklarını ifa etme aracı olarak kullandıklarını” belirterek sonlandırdı. Diğer bir deyişle, insanlar en basit çözümleri, onların kendi gerçek davranışlarını değiştirmeden erdemli hissetmelerini sağlayacak kasti reddetme stratejilerinin bir parçası olarak benimseyebiliyor.
Hükümetler ve iş dünyası bile, gösterişli tutuma, bireylerden daha eğilimlidir. Halkı, müşterileri veya çalışanları ufak gönüllü faaliyetler yapmaya teşvik etmek iyi görünür ve kısıtlayıcı yasalar geçirmekten veya çalışma modelini yeniden gözden geçirmekten daha emniyetlidir.
Yani bizim ihtiyacımız olan şey oran anlayışıdır. İklim değişiminin diğer etkili konular üzerinde sahip olduğu avantaj, buna neden olan gazların son gramına kadar ölçülebilir olmasıdır. Böylece insanlar verilere göre bilinçli kararlar verebilirler: Avustralya’ya bir gidiş-dönüşlük uçuşun iklim değişimine yaptığı etkiyle 730,000 adet naylon poşet ve 176,000 adet ağzına kadar dolu su ısıtıcısının neden olduğu etki birbirine eşittir.
Aynı zamanda iklim değişimiyle ilgili konuşma tarzımızı da gözden geçirmemiz gerekiyor. İnsanların yalnızca küçük seçimlerle hevese gelebileceğini düşünmek hakarettir. Bütün yaşam biçimi değişimlerini, zeki, sağlıklı ve adil bir 21. yüzyıl için radikal görüşün bir parçası olarak takdim etmeliyiz. Ayrıca şunu netleştirelim ki, gönüllü faaliyetler asla yeterli olmayacaktır-ve bu yüzden kökten bir politik, ekonomik ve sosyal değişime ihtiyacımız olacaktır. Bu yüzden işe şu berbat “gezegeni kurtarabilirsiniz” söylemini ortadan kaldırarak başlayalım.
George Marshall İklim Zirvesi ve Bilgi Ağı’ndaki projelerin kurucusu ve yöneticisidir(coinet.org.uk) Bibi van der Zee’nin bu makaleye cevabını blogs.guardian.co.uk/ethicalliving adresinden okuyabilirsiniz.
Sorularınızı ve cevaplarınızı Ask Leo The Guardian, 119 Farringdon Road , London EC1 3ER adresine yollayabilirsiniz. Faks: 020-7713 4366. E-posta: ethical.living @guardian.co.uk Lütfen adresinizi ve telefon numaranızı eklemeyi unutmayın.
Yazar: George Marshall
Çeviren: Simge Ölmez- Merve Yaldır
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder